BRS
BRS : లోక్‌సభ ఎన్నికలకు నెల కంటే తక్కువ సమయం ఉంది. ఈ నేపథ్యంలో భారత రాష్ట్ర సమితి (బీఆర్ఎస్) ప్రారంభమైనప్పటి నుంచి అతిపెద్ద సంక్షోభాన్ని ఎదుర్కొంటోంది. తెలంగాణలో అధికారం కోల్పోయిన నాలుగు నెలల తర్వాత గతంలో తెలంగాణ రాష్ట్ర సమితి (టీఆర్ఎస్)గా పిలిచే బీఆర్‌ఎస్‌కు ఎమ్మెల్యేలు, ఎమ్మెల్సీలు, ఎంపీలతో సహా నేతల వలసలు దెబ్బ తగిలింది. కొత్తగా ఏర్పాటైన రాష్ట్రంలో వరుసగా రెండు పర్యాయాలు అధికారంలో ఉండడంతో కొన్ని నెలల క్రితం వరకు బీఆర్ఎస్ అజేయంగా కనిపించింది. అయితే, నవంబర్ 2023 అసెంబ్లీ ఎన్నికల్లో ఓటమితో అంతా మారిపోయింది.
బీఆర్ఎస్ ఓటమి షాక్‌ నుంచి బయటపడేందుకు రెండు నెలల సమయం పట్టగా.. రెండు నెలలుగా ఆ పార్టీకి ఘోర పరాజయం తప్పలేదు. నీటి పారుదల ప్రాజెక్టు కాళేశ్వరం, ఫోన్ ట్యాపింగ్‌లో అవినీతి ఆరోపణలపై అధికార కాంగ్రెస్ నుంచి దాడికి గురైన BRS, అనేక మంది నాయకులు కాంగ్రెస్ లేదా బీజేపీకి విధేయులుగా మారడంతో వరుసగా ఎదురుదెబ్బలు తలుగుతున్నాయి. ఐదుగురు సిట్టింగ్ ఎంపీలు, ఇద్దరు ఎమ్మెల్యేలు బీఆర్‌ఎస్‌ను ప్రత్యర్థులతో కలుపుకుని ఇతర పార్టీల్లోకి వెళ్లారు. BRS గతంలో కొన్ని సంక్షోభాలను ఎదుర్కొన్నప్పటికీ, ప్రస్తుతం దాని 23 సంవత్సరాల ప్రయాణంలో ఎప్పుడూ లేనంత పెద్ద క్రైసస్ ను ఎదుర్కొంటోంది.
వ‌చ్చే ఎన్నికల్లో ఈ ప‌రిస్థితి క‌నిపించ‌క‌పోవ‌డం ఈ సంక్షోభాన్ని తీవ్రతరం చేసే అవకాశం ఉందంటున్నారు రాజకీయ విశ్లేషకులు. రాష్ట్రంలోని 17 లోక్‌సభ స్థానాల్లో, 2019లో బీఆర్ఎస్ 9 స్థానాలను కైవసం చేసుకుంది. పనితీరు ఆశించిన స్థాయిలో లేకపోయినా, కొన్ని నెలల క్రితం భారీ మెజారిటీతో రాష్ట్రంలో అధికారాన్ని నిలబెట్టుకోవడంతో ఆ పార్టీ ప్రభావం చూపలేదు. తెలంగాణ ఏర్పాటుకు ముందు టీఆర్ఎస్ ఎన్నో సంక్షోభాలను విజయవంతంగా అధిగమించింది.
తెలంగాణ వాదం నెత్తినెత్తుకొని బలమైన సెంటిమెంట్‌ను క్యాష్ చేసుకుంది. గతంలో అధికారంలో ఉన్న కాంగ్రెస్ పార్టీ బీఆర్‌ఎస్‌లో సమస్యలను సృష్టించిందని ఆరోపించినప్పటికీ, ఈ సారి కాంగ్రెస్ మరియు బీజేపీ రెండూ దానిని లక్ష్యంగా చేసుకున్నాయి. ముగ్గురు బీఆర్ఎస్ ఎంపీలు, ఇద్దరు ఎమ్మెల్యేలు కాంగ్రెస్‌కు విధేయులుగా మారగా, బీజేపీ ఇద్దరు ఎంపీలను లాక్కుంది. మరి కొందరు నేతలు కూడా కాంగ్రెస్ లేదా బీజేపీలోకి ఫిరాయించారు. బీఆర్ఎస్ ప్రధాన కార్యదర్శి, రాజ్యసభ సభ్యుడు కే కేశవరావు ఢిల్లీలో పార్టీ ముఖంగా భావించి తన కూతురు, హైదరాబాద్ మేయర్ విజయలక్ష్మి గద్వాల్‌తో కలిసి కాంగ్రెస్‌లో చేరడంతో పెద్ద దెబ్బ తగిలింది. తెలంగాణ ఏర్పాటుకు ఏడాది ముందు కాంగ్రెస్‌ను వీడి బీఆర్‌ఎస్‌లో చేరిన కేశవరావు, పార్టీ అధినేత కే చంద్రశేఖర్‌రావు (కేసీఆర్)కు నమ్మకస్తుడైన వ్యక్తిగా వ్యవహరించారు.
మరో తండ్రీ కూతుళ్ల రాజీనామాతో రెండో దెబ్బ తగిలింది. వరంగల్ (SC) లోక్‌సభ స్థానానికి పార్టీ అభ్యర్థి, కడియం కావ్య పోటీ నుంచి వైదొలిగి, అవినీతి మరియు ఫోన్ ట్యాపింగ్ ఆరోపణలు పార్టీ ప్రతిష్టను దెబ్బతీస్తున్నాయని కేసీఆర్‌కు లేఖ రాసింది. ఆ తర్వాత కావ్య తన తండ్రి, బీఆర్ఎస్ ఎమ్మెల్యే కడియం శ్రీహరితో కలిసి కాంగ్రెస్‌లో చేరడంతో కాంగ్రెస్ పార్టీ అభ్యర్థిగా కావ్యను బరిలోకి దింపింది. మాజీ మంత్రి, వరంగల్ మాజీ ఎంపీ కడియం శ్రీహరి బీఆర్ఎస్ మొదటి దఫా అధికారంలో ఉన్న సమయంలో ఉప ముఖ్యమంత్రిగా కూడా పనిచేశారు.
తెలంగాణ ప్రదేశ్ కాంగ్రెస్ కమిటీ (టీపీసీసీ) అధ్యక్షుడు సీఎం రేవంత్ రెడ్డి ఇతర పార్టీల నుంచి నాయకులను అనుమతించేందుకే పార్టీ గేట్లను ఎత్తినట్లు ప్రకటించడంతో, బీఆర్ఎస్ నుంచి వలసలు ప్రారంభమయ్యాయి. మరో బీఆర్ఎస్ ఎమ్మెల్యే దానం నాగేందర్ సికింద్రాబాద్ లోక్‌సభ స్థానం నుంచి కాంగ్రెస్ అభ్యర్థిగా బరిలోకి దిగేందుకు విధేయులుగా మారారు. ఫిరాయింపుదారులపై అనర్హత వేటు వేయాలని బీఆర్ఎస్ డిమాండ్ చేసినప్పటికీ, కాంగ్రెస్ పార్టీ అధికారంలో ఉన్నప్పుడు బీఆర్ఎస్ అనేక మంది ఎమ్మెల్యేలను ప్రలోభపెట్టి ఫిరాయింపులను ఎలా రూపొందించిందో గుర్తు చేసింది.
అనేక మంది జిల్లా పరిషత్ చైర్‌ పర్సన్లు, కార్పొరేటర్లు, ఇతర ప్రజాప్రతినిధులు తమ విధేయతను కాంగ్రెస్‌కు మార్చడంతో బీఆర్ఎస్ పట్టణ, గ్రామీణ స్థానిక సంస్థలపై కూడా నియంత్రణ కోల్పోయింది. బీఆర్‌ఎస్‌లోని సిట్టింగ్ ఎంపీలు రంజిత్ రెడ్డి (చేవెళ్ల), వెంకటేష్ నేత (పెద్దపల్లి), పసునూరి దయాకర్ (వరంగల్) కాంగ్రెస్‌లో చేరారు. మరో ఇద్దరు ఎంపీలు బీబీ పాటిల్ (జహీరాబాద్), రాములు (నాగర్ కర్నూల్) బీజేపీ వైపు వెళ్లారు.
రంజిత్‌రెడ్డి, పాటిల్ వరుసగా కాంగ్రెస్, బీజేపీల నుంచి నామినేషన్లు వేశారు. బీజేపీ కూడా నాగర్‌కర్నూల్‌ నుంచి రాములు కుమారుడు భరత్‌ను బరిలోకి దింపింది. ఢిల్లీ ఎక్సైజ్ పాలసీ కేసులో మనీలాండరింగ్ ఆరోపణలపై కేసీఆర్ కుమార్తె, బీఆర్ఎస్ ఎమ్మెల్సీ కవితను ఈడీ అరెస్ట్ చేయడం కేసీఆర్ కుటుంబానికి, పార్టీకి పెద్ద షాక్‌గా మారింది. ఈ పరిణామం లోక్‌సభ ఎన్నికలకు పార్టీ సన్నాహాలను తలకిందులు చేసింది.
2019 లోక్‌సభ ఎన్నికల్లో ఓటమి తర్వాత కవిత అరెస్టు కేసీఆర్ కుటుంబానికి ఎదురుదెబ్బ అని రాజకీయ విశ్లేషకులు పాల్వాయి రాఘవేంద్ర రెడ్డి అభిప్రాయపడ్డారు. బీఆర్ఎస్ వర్కింగ్‌ ప్రెసిడెంట్‌ కేటీ రామారావు మాట్లాడుతూ.. పార్టీకి సంక్షోభాలు కొత్తేమీ కాదన్నారు. ‘మాది ప్రజా ఉద్యమం నుంచి పుట్టిన పార్టీ. గతంలో ఇలాంటి ఒడిదుడుకులను ఎదుర్కొని అధిగమించింది’ అని అన్నారు.
ఫిరాయింపులు, కవిత అరెస్టు, ఆరోపణల నుంచి దృష్టి మరల్చే ప్రయత్నంలో కేసీఆర్ ప్రజలకు చేరువ కావడం మొదలుపెట్టారు. సాగునీటికి నీరు లేకపోవడంతో పంటలు ఎండిపోతున్నాయని రైతులు బాధపడుతున్నందున, బీఆర్ఎస్ చీఫ్ ఎండిపోయిన పంటలను పరిశీలించడానికి కొన్ని జిల్లాలను సందర్శించాలని ఎంచుకున్నారు. రైతులకు బీఆర్ఎస్ అండగా ఉంటుందని హామీ ఇచ్చారు.
అసెంబ్లీ ఎన్నికల్లో రైతులకు ఇచ్చిన ఒక్క హామీని కూడా నెరవేర్చడంలో విఫలమైన కాంగ్రెస్ ప్రభుత్వంపై విమర్శలు గుప్పించిన కేసీఆర్, గత 10 ఏళ్లలో తమ ప్రభుత్వం నిరంతర విద్యుత్, తాగునీటి సరఫరాతో పాటు రైతుల సంక్షేమానికి హామీ ఇస్తే నాలుగు నెలల్లో కాంగ్రెస్ ఎందుకు విఫలమైందో ఆలోచించుకోవాలని ప్రజలను కోరారు.
తెలంగాణ ప్రయోజనాలను బీఆర్ఎస్ మాత్రమే పరిరక్షించగలదన్న అంశాన్ని కూడా బీఆర్ఎస్ అధినేత ఇంటిముఖం పట్టేందుకు ప్రయత్నిస్తున్నారు. లోక్‌సభ ఎన్నికల్లో బీఆర్ఎస్ అభ్యర్థులను ఎన్నుకోవాలని, తమ సమస్యల పరిష్కారానికి ప్రభుత్వంపై ఒత్తిడి తేవాలని ఆయన ప్రజలకు విజ్ఞప్తి చేస్తున్నారు. ప్రజల సమస్యలను ప‌రిగ‌ణ‌లోకి తీసుకొని కేసీఆర్ పుంజుకోవాల‌ని చూస్తున్నార‌ని విశ్లేషకులు అంటున్నారు. గతంలో అనేక సందర్భాల్లో చేసిన విధంగానే ఈ సంస్థకు బెయిల్ ఇప్పించాలని పార్టీ మొత్తం మాజీ సీఎం వైపు చూస్తోంది.
2001లో తెలంగాణ రాష్ట్ర సాధన కోసం ఉద్యమాన్ని పునరుజ్జీవింపజేసేందుకు టీఆర్‌ఎస్‌ను స్థాపించినప్పుడు కేసీఆర్ ఒంటరిగా ఉన్నారు. అయినప్పటికీ, తరువాత అనేక మంది మద్దతును కూడగట్టడంలో విజయం సాధించారు. 2004 ఎన్నికల్లో కాంగ్రెస్‌తో పొత్తు పెట్టుకొని తెలంగాణను రాజకీయ చర్చలో కీలక అంశంగా మార్చారు. 294 స్థానాలున్న ఆంధ్రప్రదేశ్ అసెంబ్లీలో 42 స్థానాల్లో పోటీ చేసిన టీఆర్ఎస్ 26 స్థానాల్లో విజయం సాధించింది. అలాగే పోటీ చేసిన ఆరు లోక్‌సభ స్థానాల్లో ఐదింటిని కైవసం చేసుకుంది.
రాష్ట్రంలోనూ, కేంద్రంలోనూ కాంగ్రెస్ నేతృత్వంలోని సంకీర్ణ ప్రభుత్వాల్లో టీఆర్ఎస్ చేరింది. కేంద్రంలో కాంగ్రెస్ నేతృత్వంలోని యూపీఏ-1లో మంత్రి పదవి చేపట్టిన కేసీఆర్ జాతీయ అజెండాలో తెలంగాణను నిలబెట్టడంలో విజయం సాధించారు. అప్పటి ముఖ్యమంత్రి వైఎస్ రాజశేఖరరెడ్డి నేతృత్వంలోని కాంగ్రెస్ పార్టీ ఆ తర్వాత టీఆర్‌ఎస్‌కు చెందిన 10 మంది ఎమ్మెల్యేలను దూరం చేయడంలో విజయం సాధించింది.
2009లో టీడీపీ, వామపక్షాలతో పొత్తు పెట్టుకున్న టీఆర్ఎస్ సంఖ్య కేవలం 10కి పడిపోయింది. కాంగ్రెస్ అధికారాన్ని నిలబెట్టుకోవడంతో పాటు కేసీఆర్‌కు ఎదురుదెబ్బలు తొక్కడంతో టీఆర్‌ఎస్‌కు, తెలంగాణ ఉద్యమానికి అంతా అయిపోయినట్లే. టీఆర్ఎస్ ఎమ్మెల్యేలను ప్రలోభపెట్టేందుకు కాంగ్రెస్ పార్టీ ప్రయత్నిస్తోందని, కేసీఆర్ మేనల్లుడు, బీఆర్ఎస్ కీలకనేత టీ హరీశ్‌రావు కాంగ్రెస్‌కు విధేయత చూపుతారని ప్రచారం జరుగుతోంది.
తెలంగాణ ఉద్యమం ముగిసిపోయాయన్న అభిప్రాయం ఏర్పడినందున అది టీఆర్‌ఎస్‌కు అతిపెద్ద సంక్షోభం అని రాఘవేంద్రరెడ్డి అన్నారు. అయితే, అదే ఏడాది అప్పటి సీఎం రాజశేఖరరెడ్డి హెలీకాప్టర్ ప్రమాదంలో మరణించడంతో కేసీఆర్‌కు పుంజుకునే అవకాశం వచ్చింది. ఆయన నిరవధిక నిరాహారదీక్ష వల్ల తెలంగాణ రాష్ట్ర ఏర్పాటు ప్రక్రియను ప్రారంభిస్తామని యూపీఏ-2 ప్రకటించాల్సి వచ్చింది.
కేంద్రం జాప్యం చేసే వ్యూహాలను అవలంభించినప్పుడు, కేసీఆర్ ఇతర తెలంగాణ అనుకూల శక్తులతో చేతులు కలిపి భారీ ఉద్యమాన్ని ప్రారంభించారు. ‘జై తెలంగాణ’ను ఇంటింటి నినాదం చేసిన ఘనత ఆయనకే దక్కుతుందని ప్రతీ ఒక్కరూ ప్రసంశించారు. ఎట్టకేలకు కాంగ్రెస్ డిమాండుకు తలొగ్గి, బీఆర్‌ఎస్‌ను తన గుప్పిట్లో పెట్టుకోవాలనే ఆశతో తెలంగాణ రాష్ట్రాన్ని ఏర్పాటు చేసినప్పుడు, కేసీఆర్ తనదైన శైలిలో వ్యూహాత్మకంగా వ్యవహరించాలని నిర్ణయించుకున్నారు.